Rudolf Joseph Lorenz Steiner

Rudolf Joseph Lorenz Steiner (Donji Kraljevec, 25 februari 1861 – Dornach, 30 maart 1925) was een Oostenrijkse esotericus, schrijver, architect, filosoof en had een geheel eigen zienswijze op pedagogie. Hij is bekend geworden als grondlegger van de antroposofie en haar praktische toepassingen, zoals het vrijeschoolonderwijs, de antroposofische geneeswijze, de heilpedagogie, de sociale driegeleding en de biologisch-dynamische landbouw.

Waldorfpedagogie

In 1919 kreeg Steiner in Stuttgart de leiding over de Freie Waldorfschule, opgezet door de fabrikant Emil Molte, eigenaar van de sigarettenfabriek Waldorf-Astoria, om de arbeiders en de directeuren nader tot elkaar te brengen. Steiner ontwikkelde een pedagogie die ten grondslag kwam te liggen aan de wereldwijde Vrijeschool-beweging met scholen voor basis- en middelbaar onderwijs in vele landen. Het woord ‘vrij’ in deze benaming was bedoeld om aan te geven dat de overheid geen zeggenschap dient te hebben over de vorm van onderwijs. De geest moet vrij van welke overheidsdwang dan ook, tot ontwikkeling kunnen komen.

Deze gedachte stamt uit de zogeheten Dreigliederung, de Driegeleding (Een Vrije Geest, Een Rechtssysteem op basis van Gelijkheid, en een sociale ordening gebaseerd op Broederschap). Kern van de pedagogische inzichten van Rudolf Steiner is zijn opvatting van de ontwikkelingspsychologie van het kind. De lesstof is in overeenstemming met de fase waarin het kind verkeert en sluit aan op de behoefte van het kind.

Kunst is volgens Steiner een natuurlijke behoefte van ieder kind en het vrijeschoolonderwijs kenmerkt zich onder andere door de prominente rol die de kunst erin heeft. Doel van het onderwijs is enerzijds dat het opgroeiende kind zich ontwikkelt tot een sociaal vaardige, zelfstandige volwassene, in staat om de voor hem of haar specifieke invulling van het (beroeps)leven te volbrengen, anderzijds dat het kind zijn of haar geestelijke vermogens, zijn of haar “zielenleven”, tot volle ontwikkeling kan laten komen. Volgens de principes van de Vrijeschool legt iedere leerling een volledige leerweg af van het zesde tot en met het achttiende levensjaar.

Heilpedagogie

In 1924 hield Steiner een reeks voordrachten voor een kleine groep van pedagogen en artsen over – zoals dat thans heet – mensen met een verstandelijke handicap. Deze voordrachten hebben lange tijd de “heilpedagogische cursus” geheten, en zijn in Nederland opnieuw uitgegeven onder de titel “Genezend opvoeden”.Uitgangspunt is dat ieder mens zich kan en moet ontwikkelen. Hij heeft een “karwei”meegekregen. Zij die helpen bij dit karwei, profiteren daarvan ook in hun eigen ontwikkeling.